ภาพ : Cupid In the landscape – Sodoma (Giovanni Antonio Bazzi)
ที่มา- https://trip101.com/article/romantic-things-to-do-in-athens-greece
เทพอีรอส Eros, คิวปิด Cupid เป็นนามเรียกเทพแห่งความรัก หรือ กามเทพของชาวกรีก ส่วนชาวโรมันจะเรียกว่าเทพอมอร์ Amor ตามตำนานกล่าวไว้ว่า คิวปิดเป็นบุตรที่เกิดจากเทพีอโฟรไดท์ เทพีแห่งความงาม ไปลักลอบเป็นชู้กับ เทพสงครามอาเรส
(เทพีอโฟรไดรท์ถูกพระบิดาซุส เทพเจ้าสูงสุดแห่งโอลิมปัส ยกให้แต่งงานกับ เทพฮีฟีสตัส เทพแห่งการช่างที่มีรูปลักษณ์พิกลพิการ ทั้งที่นางกับอาเรสมีใจชอบคอกันอยู่ก่อนแล้ว)
ภาพ : Venus and Cupid
ที่มา : https://www.oceansbridge.com/shop/artists/u/unknown-artists/venus-and-cupid-12
คิวปิด เป็นเทพที่มีรูปโฉมงดงามที่สุดในบรรดาเทพ รูปลักษณ์ที่ถ่ายทอดในงานจิตรกรรม ประติมากรรม มักเป็นเด็กชายรูปร่างสมบูรณ์ มีปีก มีธนูเป็นอาวุธ และ ลูกศรทองคำ เมื่อแผลงศรใส่ผู้ใด คนนั้นจะตกหลุมรักคนแรกที่ตนเห็นทันที
เทพปกรณัมที่เกี่ยวข้องกับคิวปิดนั้นจะเกี่ยวข้องกับนาง ไซคี Psyshe (ภาษากรีก แปลว่า จิตวิญญาณ, จิตใจ) นางไซคีนั้นเป็นสตรีเลอผู้เลอโฉม ความงดงามของนางนั้นทำให้ผู้ที่พบเห็นหลงใหล เทิดทูน จนลืมบูชาเทพีอโฟร์ไดท์ วิหารแห่งความงามก็ถูกปล่อยร้าง ด้วยความริษยาในความงามของไซคี เทพีอโฟรไดท์วางแผนให้คิวปิดแผลงศรใส่ไซคีเพื่อให้นางตกหลุมรักผู้ชายสารเลว อัปลักษณ์สักคน
‘สิ่งใดร้ายกว่าเพลิงริษยาของสตรีหามีไม่’
เมื่อได้รับคำสั่งจากมารดา คิวปิดจึงแอบลอบเข้าไปในห้องนอนของไซคี ในตอนที่กำลังจะแผลงศรแห่งความรักใส่ คิวปิดที่เห็นใบหน้าของไซคีก็ตกตะลึงในความงาม จนทำลูกศรแทงมือตนเอง แล้วมนต์ของลูกศรก็ทำให้คิวปิดตกหลุมรักไซคีในทันที
ภาพ : Cupid and Psyche – Edward Burne-Jones
ที่มา : https://www.ngv.vic.gov.au/essay/edward-burne-jones-psyche-and-the-earthly-paradise/
กระนั้นความรักของคิวปิดก็เป็นจริงไม่ได้เพราะมารดาเกลียดชังไซคี (กลัวแม่มาก) คิวปิดจึงไปขอร้องเหล่าเทพเจ้าช่วยดลบันดาลไม่ให้มีชายใดมาสู่ขอไซคี ตราบจนพี่สาวทั้งสองคนของนางแต่งงานไปหมด นางก็ยังไม่มีชายใดมาสู่ขอ บิดาและมารดาของไซคีจึงไปขอพร ที่มหาวิหารของเทพอพอลโล เทพแห่งพระอาทิตย์และการพยากรณ์
คำพยากรณ์ของเทพอพอลโลกล่าวว่า เนื้อคู่ของนางมิใช่มนุษย์ แต่เป็นอมนุษย์ และ รอคอยนางอยู่ที่ยอดเขา แต่นางจะต้องไม่มองดูคู่ครองของนางโดยเด็ดขาด
ไซคีถูกบิดาและมารดา พาไปส่งที่ยอดเขาแล้วนางไว้ตามลำพัง แต่ เทพเซฟไฟรัส (Zephyrus) เทพประจำลมตะวันตก ได้เมตตาพัดนางไปยังทุ่งหญ้าเขียวขจี ที่ปราสาทหลังงามเพิ่งถูกเนรมิตรด้วยมนต์ของคิวปิด พอตกกลางคืนเนื้อคู่ตามคำพยากรณ์ ซึ่งก็คือคิวปิดจะมาอยู่กับนาง ในยามรุ่งสางเขาก็จะหายไป ไซคีไม่เคยได้เห็นโฉมหน้าของคิวปิดเลยสักครั้งเพราะคำสัญญาที่จะไม่จุดไฟ หรือ พยายามมองหน้าเขา…นางต้องรักษาสัญญา
หลายเดือนผ่านไป ไซคีได้เชิญพี่สาวทั้งสองของนางมาเยี่ยม พอทั้งสองเห็นปราสาทก็เกิดความอิจฉาริษยาในตัวน้องสาว จึงแกล้งเสี้ยมให้ไซคีแอบดูหน้าคิวปิดตอนเขาหลับ ถ้าหากเป็นอมนุษย์รูปร่างน่าเกลียด อัปลักษณ์ก็ให้สังหารเสีย ด้วยความสงสัยในตัวสามีอยู่แล้ว นางเชื่อคำพูดของพี่สาว ก่อนคิวปิดกลับนางแอบเอาตะเกียงกับมีดไปซ่อนไว้ที่ใต้เตียง พอคิวปิกหลับไปนางจึงหยิบตะเกียงขึ้นมาส่องดูหน้าสามี แล้วจึงพบว่า เขาหาใช่อมนุษย์ อัปลักษณ์ไม่ แต่เป็น เทพผู้มีรูปโฉมงดงามกว่าชายใดทั้งมวลที่เธอเคยพบเจอ
ภาพ : : Psyche surprising sleeping Cupid – Louis Jean François Lagrenée
ที่มา : https://useum.org/artwork/Psyche-surprising-sleeping-Cupid-Louis-Jean-Francois-Lagrenee-1768
ภาพ : : Cupid and Psyche – Isaac Beckett
ที่มา : https://www.npg.org.uk/collections/search/portrait/mw60417/Cupid-and-Psyche
ทว่า น้ำมันตะเกียงได้หยดกระทบร่างของคิวปิด ปลุกเขาจากห้วงนิทรา ให้ตื่นพบว่าภรรยาตนได้ละเมิดคำสัญญา “ความรักไม่อาจดำรงอยู่ได้ ถ้าปราศจากความไว้วางใจ ข้าจะลงโทษเจ้า ด้วยการจากเจ้าไปตลอดกาล” แล้วคิวปิดก็บินออกทางหน้าต่างไป พลันใดนั้นปราสาทหลังงาม ทุกสรรพสิ่งที่เคยปรากฏอยู่ ณ ที่นี้ก็หายไปเหลือเพียงทุ่งหญ้าว่างเปล่า
หลังจากเหตุการณ์นั้นไซคีสำนึกผิดในสิ่งที่ตัวเองทำ นางพยายามฆ่าตัวตายหลายครั้ง แต่ทุกครั้งจะต้องมีเหตุอะไรสักอย่างมาขัดขวาง เมื่อไม่สำเร็จด้วยความรักที่มีต่อสามี นางออกเดินทางตามหาคิวปิด โดยไม่รู้เลยว่าคิวปิดเองก็แอบมองนางอยู่ห่าง ๆ เป็นเขาที่ขัดขวางการฆ่าตัวตายของนางมาตลอด แต่เพราะกลัวเทพีอโฟรไดท์ผู้เป็นมารดาจึงไม่กล้าปรากฏกายให้เห็น ไซคีเดินทางไปถึงมหาวิหารของเทพีดิมิเตอร์ เทพีแห่งความอุดมสมบูรณ์ นางได้ช่วยจัดข้าวของที่เละเทะในวิหาร เทพีดิมิเตอร์จึงเมตตาแนะนำให้นางไปมหาวิหารเทพีอโฟรไดรท์เพื่อขอความเมตตา
“ความรักไม่อาจดำรงอยู่ได้ ถ้าปราศจากความไว้วางใจ ข้าจะลงโทษเจ้า ด้วยการจากเจ้าไปตลอดกาล”
อโฟรไดท์ที่เกลียดชังไซคีเป็นทุนเดิมเป็นทุนเดิมจึงได้ที กลั่นแกล้งด้วยการมอบภารกิจที่ยากเกินมนุษย์ธรรมดาจะทำได้ 1.คัดแยกเมล็ดข้าวสาลี ข้าวฟ่าง และ ธัญพืชหลากชนิดออกจากกันให้เสร็จก่อนค่ำ 2.ไปเอาขนแกะทองคำ 3. ไปตักน้ำสีดำจากแม่น้ำสติสซ์ แม่น้ำที่ไหลล้อมแดนปรภพมามอบให้นาง คิวปิดได้แอบช่วยเหลือไซคีอย่างลับ ๆ ทำให้นางสามารถทำทุกภารกิจได้สำเร็จ แต่กระนั้นอโฟรไดท์ก็ยังไม่ยอมให้อภัย ด้วยนางรู้ต้องมีใครสักคนคอยช่วยไซคีแน่ นางจึงสามารถทำภารกิจเหล่านั้นสำเร็จ
ภาพ : Eagle Bringing cup to Psyche – Benjamin West
ที่มาภาพ : https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1802,_West,_Benjamin,_Eagle_Bringing_cup_to_Psyche.jpg
แต่ครั้งนี้ไม่ง่าย เทพีอโฟรไดท์วางแผนมอบภารกิจสุดท้ายที่แสนชั่วร้ายโดยการให้ไซคีไปนำเครื่องประทินโฉมของเทพีเพอร์เซโฟนี ชายาของเทพเจ้าเฮดีส เทพแห่งความตาย ให้นางนำเครื่องประทินโฉมใส่หีบใบเล็กที่เตรียมไว้ให้ โดยห้ามเปิดหีบนั้นเด็ดขาด ภารกิจนี้ยากเกินที่นางจะทำแต่สุดท้ายเสียงปริศนาก็มาแนะนำนาง จนนางสามารถเข้าไปขอเครื่องประทินโฉมของจากเทพีเพอร์เซโฟนีได้สำเร็จ
ไม่มีสตรีคนไหนไม่อยากสวย นางอยากสวยงามกว่าที่เป็น เพื่อคิวปิดจะได้ประทับใจเมื่อเจอกันอีกครั้ง นางแอบเปิดหีบเครื่องประทินความงามขึ้น แต่แล้วกลับมีควันสีขาวพุ่งออกมา ไซคีสูดควันนั้นเข้าไป แล้วนางก็ค่อย ๆ หลับใหลไปตลอดกาล แท้จริงแล้ว เครื่องประทินความงามที่อโฟรไดท์ต้องการก็คือ “นิทรา” นั่นเอง ทุกอย่างเป็นไปตามแผนของนาง
ภาพ : Psyche Opening the Golden Box – by John William Waterhouse
ที่มา : https://artpassions.wordpress.com/page/2/
คิวปิดทนไม่ไหวอีกแล้ว เขาปรากฏตัวมาปัดมนต์นิทราออกจากดวงตาของนางแล้วเก็บมันใส่หีบดังเดิม พร้อมย้ำเตือนโทษของการอยากรู้อยากเห็นที่เกิดขึ้นกับนางถึงสองครั้ง แต่คิวปิดก็ได้ให้อภัยในสิ่งไซคีเคยผิดคำสัญญา เพราะอย่างน้อยการเดินทางครั้งนี้ก็เป็นบทพิสูจน์หลักแท้ของนางที่มีต่อตน ภายหลังจากเหตุการณ์นี้คิวปิดได้อุ้มไซคี พานางขึ้นไปยังยอดเขาโอลิมปัสเพื่อขอนำไซคีมาเป็นภรรยาโดยชอบธรรม เรื่องราวของทั้งคู่ทำให้เทพบนสวรรค์ดีปรีดาเป็นอย่างยิ่ง แม้กระทั่งอโฟรไดท์ผู้เป็นแม่ก็ยอมลบเลือนเรื่องในอดีต แล้วมหาเทพซุสก็ประทานน้ำอัมฤทธิ์ให้ไซคีดื่ม นางจึงกลายเป็นอมตะ และ ครองรักกับคิวปิดไปตลอดกาล
ภาพ : Cupid and Psyche – ANTHONY VAN DYCK
ที่มา : https://www.royalcollection.org.uk/collection/405571/cupid-and-psyche
มหากาพย์อีรอส และ ไซคี มิได้ถ่ายทอดเพียงความสนุก ตื่นเต้น โรแมนติคเท่านั้น แต่ ยังเป็นภาพสะท้อนถึงชีวิตคู่ของมนุษย์เรา หากชีวิตคู่จะมีความสุขได้ต้องอาศัย ความไว้วางใจ เชื่อใจ และ ซื่อสัตย์ต่อกัน มีบ้างที่อุปสรรค ขวากหนามจะมาขัดขวางเส้นทางรัก แต่ ทุกครั้งที่ฝ่าฟันไปได้ มันจะเป็นข้อพิสูจน์ความรักของคนสองคนว่ามีค่ามากแค่ไหน…ใช่รักแท้หรือไม่
